بومی سازی فایل اقلیم مدل پروژه پیش بینی فرسایش آبی (wepp) (مطالعه موردی: پایگاه تحقیقاتی سنگانه، خراسان رضوی)

فرسایش خاک اثرات درون حوزه ای شامل کاهش حاصلخیزی خاک و اثرات برون حوزه ای شامل کاهش کیفیت آب، را در پی دارد. در کشور ما نیز فرسایش هر ساله خسارات جبران ناپذیری را به اکوسیستم های حوزه های آبخیز و اقتصاد کشور وارد می سازد. تدوین و اجرای مؤثر برنامه های مهار فرسایش، نیاز به درک کامل فرآیند های آن، توانایی در اندازه گیری و برآورد دقیق شدت فرسایش، شناخت عمیق مسأله و اعمال تکنیک های علمی در کنترل آن دارد. در بیشتر حوزه های آبخیز، داده های مورد نیاز برای برآورد رسوب در پایین دست دامنه ها وجود ندارد. از طرفی به-دلیل مشکلات اجرایی و وسعت حوزه ها، امکان استفاده از روش های مستقیم مانند پلات گذاری، روش های هیدرولیکی و هیدرولوژیکی برای محاسبه فرسایش در دامنه ها به جز موارد محدود و برای حوزه های کوچک وجود ندارد. راه مناسب دیگری که برای به دست آوردن مقدار فرسایش و رسوب وجود دارد، اندازه گیری غیر مستقیم به کمک روابط و مدل های ارائه شده، است. در این رابطه مدل های شبیه ساز به ابزارهای با اهمیتی جهت آنالیز فرآیندهای طبیعی دامنه ها و حوزه های آبخیز و همچنین توسعه سناریوهای مختلف مدیریتی آبخیزداری تبدیل شده اند. مدل wepp، یکی از مشهورترین مدل های فرآیند محور است که با پایه فیزیکی می تواند هدر رفت خاک و رسوب گذاری را با استفاده از مکانیسم ها و فرآیند های توزیعی زمانی و مکانی روی دامنه ها و در داخل آبراهه ها پیش بینی کند. مدل wepp در دو مقیاس دامنه و حوزه آبخیز قابل استفاده بوده و قادر است میزان فرسایش، رسوب و رواناب را به صورت سال های متوالی و یا برای یک رگبار برآورد کند. مدل دامنه wepp دارای چهار بخش اقلیم، خاک، مدیریت و توپوگرافی است و در مدل حوزه آبخیز علاوه بر این چهار بخش، داده های مربوط به تأسیسات آبخیزداری، کانال و مخازن نیز اضافه می شود لذا برای اجرای مدل، باید اطلاعات اقلیمی را به فرمت قابل قبول توسط مدل wepp تبدیل کرد که تهیه این فایل اقلیمی برای مناطقی با مشکل داده، کار سخت و گاهی غیر ممکن است. همین امر سبب شده است تا اکثر کاربران مدل wepp برای ساخت فایل اقلیمی از ایستگاه مشابهی در آمریکا استفاده کنند که این امر میزان کارایی مدل را در مناطق خارج از آمریکا کاهش می دهد. لذا در این مطالعه سعی شده است تا فایل اقلیمی مدل wepp با استفاده از داده های هواشناسی منطقه مورد مطالعه (سنگانه مشهد) و برنامه bpcdg تولید شود. فایل نهایی در مدل wepp استفاده شده و بنابراین از خطای احتمالی در برآورد پارامترهای اقلیمی کاسته می شود. بدین منظور پس از تهیه اطلاعات اقلیمی مورد نیاز، فایل های ورودی برنامه bpcdg در برنامه notpad تهیه و به مدل معرفی شده و فایل اقلیمی نهایی ایجاد شده است. نتایج حاصله نشان می دهد که مدل wepp قادر است تا این فایل اقلیمی را شناسایی و اطلاعات آن را به درستی بخواند. همین امر سبب می شود که دقت نتایج مدل نیز افزایش یابد.